Қысымды сүзгілер
Қысымды сүзгілер судағы қатты заттарды, соның ішінде органикалық қоспаларды және үш валентті темірдің қосылыстарын тиімді жоюға арналған. Қысымды сүзгілерде арналу мақсатына байланысты сүзгіден өткізу элементі ретінде әртүрлі құймалар пайдаланылады, мысалы: Birm, МТС, Titansorb, Filtersorb, Macrolite, Zeosorb, ион алмасу шайыры.
Сүзгі ішіне орнатылған үстіңгі және төменгі бөлу жүйелері бар қысымды корпус болып табылады. Корпус шыныталшықпен, тот баспайтын болатпен немесе арнайы тот баспайтын жабыны бар қара болатпен қапталған полиэтиленнен жасалынады. Төменгі бөлу жүйесі саңылаулы келте құбырлардан (тарамдардан) жиналған әртүрлі конструкциялар түрінде («жұлдызшалар», «қар» және т.с.с.) орындалуы немесе саңылаулы сүзгіден өткізу қақпақшалар орнатылған «жалған түп» болып табылуы мүмкін; үстіңгі бөлу жүйесі әдетте саңылаулы тарамдық конструкция, жоғары тік бағытталған диффузор немесе су құйғыш болып табылады. Корпустың ішінде төменгі бөлу жүйесінің үстінде судан белгілі бір қоспаларды жоюға қабілетті қиыршық тастың дренаждық қабаты және сүзгіден өткізу материалы орналасады. Түйіршіктер салынған сүзгілердің негізгі артықшылықтары жоғары батпақ сыйымдылығы және сүзгіден өткізу ортасын мезгіл-мезгіл қайта қалпына келтіруді жүргізудің есебінен ұзақ уақыт ауыстырусыз пайдалану мүмкіндігі. Сүзгілерді қайта қалпына келтіру су ағынымен немесе кері бағытта ауа-су қоспасымен салынған түйіршіктерді қопсытып жуудың есебінен жүзеге асырылады.
Салынатын түйіршіктердің кейбір түрлері
Zeosorb
- табиғи материал – алюмосиликаттардың негізіндегі цеолит.
Zeosorb сүзгіден өткізу материалы судағы ірілігі 5 микронға дейінгі түйіршіктерді жояды және жаңа тазалау құрылыстарын жобалау кезінде де, қолданыстағы су станцияларын қалпына келтіру кезінде де кварц құмының және басқа сүзгіден өткізу материалдарының орнына пайдаланылуы мүмкін. Жоғары жылдамдық сипаттамаларына ие – сағатына 18 м3/м2 дейін.
Суды тазалаудың әдеттегі технологиялық схемаларында қолданылады және сүзгіден өткізу қабатын химиялық реагенттермен арнайы қайта қалпына келтіруді қажет етпейді.
Macrolite
Судағы көлемі 3-5 микрон түйіршіктерді жоюға қабілетті. Түйірлердің оңтайлы формуласына және олардың беріктігіне ие, ол ұзақ уақыт (20 жылға дейін) қызмет көрсетуге көмектеседі.
Birm
Суды темірсіздендіру және манганатсыздандыру үшін қолданылады. Темір мен марганецтің пайда болатын ерімейтін қосылыстары тұнба түзеді және түйіршіктер қабатында сүзгіден өткізіледі. Тұнба кері жуумен жойылады. Материалдың катализаторлық қалпына келтіру үшін химиялық реагенттер қажет емес. Сүзгіден өткізу кезінде суда еріген оттегінің бар болуы қажет.
Белсендірілген көмір
Carbon, Aquasorb, ҚБК және басқалар хлордың қалдығын, татыған дәмді, иісті және түсті жою үшін пайдаланылады. Түйірленген белсендірілген көмір тиімді адсорбциялы сипаттамалары бар тамаша сүзгіден өткізу ортасы болып табылады. Белсендірілген көмір үшін тек мезгіл-мезгіл кері жуу ғана қажет, оның көмегімен одан жиналған түйіршіктер кетіріледі. Көмірді ауыстырудың мерзімдігі өңделетін судың химиялық құрамына тікелей байланысты және 1 – 3 жыл шектерде құбылады.
Filtersorb
Бастапқы сумен байланысқа түскен кезде карбонатты қаттылық кристалдарының өсуі орын алатын материал-катализатор. Бастапқы судың тұзды құрамы сақталған кезде карбонатты қаттылықтың құрылымы өзгереді. Кристалдар тұнба түзбейді, бірақ суда 100°С температура кезінде де тұрақты күйде қалады. Бұл кезде өңделетін судағы карбонатты қаттылықтың мәні шектелмейді.
Ион алмасу шайыры
Өнеркәсіптік және тұрмыстық жағдайларда ауыз суды жұмсарту үшін қолданылады. Ион алмасу шайыры стирол-дивинилбензол сополимерлері негізіндегі қатты қышқылды гель тәрізді катиониттер тобына жатады. Өнімнің түйіршіктері біртекті диаметрге ие (монодисперсті бөлу) және жоғары химиялық, механикалық және осмотикалық тұрақтылыққа ие.
